Osoby z dysfunkcją wzroku w codziennym poruszaniu się korzystają nie tylko z białej laski czy psów przewodników, ale również z rozwiązań przestrzennych, które pomagają im bezpiecznie odnaleźć się w otoczeniu. Jednym z kluczowych elementów tzw. systemu fakturowego oznakowania nawierzchni są płyty ostrzegawcze dla niewidomych.
Jak wygląda płyta ostrzegawcza dla niewidomych?
Płyta ostrzegawcza to specjalny element nawierzchni o wypukłej fakturze. Najczęściej ma ona formę regularnie rozmieszczonych, okrągłych guzków (tzw. wypustek). Dzięki temu osoba niewidoma lub słabowidząca, poruszając się z laską, wyczuwa podłoże i otrzymuje sygnał ostrzegający o potencjalnym zagrożeniu.
Takie płyty stosuje się m.in. w pobliżu:
- krawędzi peronów,
- przejść dla pieszych,
- schodów, ramp i wind,
- wejść do budynków użyteczności publicznej.
Ważne jest również, by płyty były kontrastowe kolorystycznie względem otoczenia – zwykle w odcieniach żółci lub bieli, co dodatkowo ułatwia orientację osobom słabowidzącym.
Jak płyty ostrzegawcze wspierają osoby niewidome — z odwołaniem do norm i wytycznych
Płyty ostrzegawcze (często zwane także fakturą ostrzegawczą, typ B systemu fakturowego) są jedną z kluczowych części systemów nawierzchni dotykowej (tactile paving). Ich zadaniem jest sygnalizowanie osobie z dysfunkcją wzroku zbliżania się do elementów przestrzeni, wymagających szczególnej uwagi — np. krawędzi peronu, schodów, przejścia dla pieszych.
Poniżej przedstawiamy, jakie wymogi normatywne i praktyczne stoją za tymi rozwiązaniami:
Normy i wytyczne techniczne w Polsce i Europie – płyta ostrzegawcza dla niewidomych
- Norma DIN 32984 / jej adaptacje w dokumentacjach technicznych
W dokumentacjach technicznych (np. w specyfikacji technicznej miasta Szczecin) znajdują się odwołania do normy DIN 32984, zwłaszcza w kontekście wymiarów wypustek i tolerancji płyt ostrzegawczych.
Przykładowo, w jednej ze specyfikacji przyjmuje się:- wysokość wypustek hhh = 4,5 ÷ 5 mm (z tolerancją ±0,5 mm)
- inne wymiary geometryczne a, b, c, d określone w dokumentacji technicznej zgodnie z rysunkami normy DIN 32984.
- Wytyczne „Projektowanie bez barier” (Polska)
Dokument ten podkreśla, że każde przejście dla pieszych (szczególnie na poziomie chodnika) powinno być oznaczone reliefowymi (wypukłymi) płytami ostrzegawczymi na całej szerokości przejścia.
To zapewnia, że osoba niewidoma „wejdzie” strefę ostrzegawczą bez względu na to, w którym miejscu przechodzi na jezdnię. - Standardy oznaczania nawierzchni (system fakturowy)
W opracowaniach związanych ze standardami projektowania budynków i przestrzeni publicznych (np. „Oznaczenia nawierzchni – system fakturowy”) wskazuje się na konieczność użycia dwóch typów faktury:- Typ A – faktura kierunkowa (prowadząca)
- Typ B – faktura ostrzegawcza (bezpieczeństwa)
W tym samym dokumencie zaleca się, by elementy ostrzegawcze miały: - wysokość wypustek nie mniejszą niż 5 mm i nie większą niż 8 mm,
- średnicę podstawy wypustki w przedziale 30–40 mm.
Ponadto podkreśla się konieczność kontrastu barwnego między płytą a otoczeniem (najczęściej żółty kolor wypukłości względem szarej nawierzchni), co podnosi ich czytelność dla osób słabowidzących.
- Wytyczne projektowe dla infrastruktury pasażerskiej – Ipi-1 (PKP / koleje)
W dokumencie Ipi-1 (aktualizowanym, m.in. obowiązującym od 4.11.2024) spotykamy definicję „dotykowej ścieżki prowadzącej” oraz zalecenia, by ciąg wypukłości umożliwiał utrzymanie właściwej ścieżki ruchu przez osoby z dysfunkcją wzroku. - Wytyczne lokalne / dokumentacje miejskie
W jednych ze specyfikacji technicznych dla miasta Szczecin, w części dotyczącej nawierzchni z płyt wskaźnikowych, określa się dopuszczalne wymiary i tolerancje wypustek zgodne z DIN 32984.
Dlaczego te normy i wytyczne mają znaczenie w praktyce?
- Jednolitość w przestrzeniach miejskich — jeśli w różnych miastach stosuje się podobne standardy wymiarów i kontrastów, osoba niewidoma może liczyć, że tam, gdzie był system fakturowy, wypustki będą czytelne.
- Skuteczność detekcji dotykowej — wysokość wypustek rzędu 4,5–5 mm pozwala, by były wyczuwalne laską i stopą, ale nie stanowiły bariery dla wózków lub innych urządzeń jezdnych.
- Bezpieczna interpretacja przestrzeni — dzięki kontrastowi i jednoznacznym sygnałom ostrzegawczym osoba z ograniczonym wzrokiem otrzymuje czytelną informację: „uważaj — zbliżasz się do miejsca ryzyka”.
- Spełnianie wymogów formalnych — stosowanie się do norm i wytycznych (np. dokumentów „Projektowanie bez barier”) jest warunkiem, by inwestycje infrastrukturalne były zgodne z obowiązującymi przepisami dotyczącymi dostępności.
Płyta ostrzegawcza dla niewidomych – wymiary
Wymiary płyt ostrzegawczych są uregulowane normami, tak by były jednolite i czytelne dla wszystkich użytkowników. Standardowo przyjmuje się:
- wielkość płyty: 40 × 40 cm lub 60 × 60 cm,
- średnica wypustki (guzka): ok. 2,5 cm,
- wysokość wypustki: ok. 5 mm,
- rozstaw wypustek: ok. 6–7 cm (liczony od środka do środka).
Taki układ pozwala wyraźnie wyczuć różnicę w fakturze podłoża, ale jednocześnie nie utrudnia poruszania się osobom na wózkach czy z wózkami dziecięcymi.
Płyta ostrzegawcza dla niewidomych – dlaczego są tak ważne?
Płyty ostrzegawcze dla niewidomych to nie tylko wymóg przepisów, ale przede wszystkim realne wsparcie w codziennym funkcjonowaniu. Dzięki nim osoby z niepełnosprawnością wzroku mogą poruszać się samodzielniej, a przestrzeń staje się bardziej bezpieczna i dostępna dla wszystkich.
Jak płyty ostrzegawcze pomagają osobom niewidomym i słabowidzącym?
Płyty ostrzegawcze to element tzw. nawierzchni fakturowych (tactile paving), które zostały opracowane w latach 60. XX wieku w Japonii i obecnie są stosowane na całym świecie. Ich podstawowym zadaniem jest przekazywanie informacji dotykowych i kontrastowych osobom z niepełnosprawnością wzroku.
Działają one w dwóch wymiarach:
- Dotykowym – regularnie rozmieszczone guzki tworzą wyczuwalną pod stopą lub laską różnicę faktury. Dzięki temu osoba niewidoma otrzymuje jednoznaczny sygnał, że znajduje się w pobliżu miejsca wymagającego szczególnej ostrożności (np. krawędź peronu, początek schodów, przejście dla pieszych).
- Wzrokowym – intensywny, kontrastowy kolor płyty (najczęściej żółty) ułatwia orientację osobom słabowidzącym, które nie korzystają w pełni z białej laski, ale mają zachowane resztki widzenia.
Według wytycznych normatywnych (m.in. PN-EN 15209 oraz zaleceń Polskiego Związku Niewidomych), spójność systemu oznakowania fakturowego w przestrzeni publicznej jest kluczowa. Dzięki temu osoba niewidoma, przemieszczając się w różnych miastach, zawsze spotyka się z tym samym, czytelnym układem nawierzchni.
Płyty ostrzegawcze dla niewidomych stanowią więc nie tylko element infrastruktury, ale przede wszystkim narzędzie komunikacji, które pomaga osobom z dysfunkcją wzroku poruszać się samodzielnie, pewnie i bezpiecznie.
Sprawdź – płyta ostrzegawcza dla niewidomych – kliknij TUTAJ
